Moldova'da Cumhurbaşkanı seçimiyle eş zamanlı yapılan Avrupa Birliği'ne (AB) katılım referandumunda yüzde 50,31 "evet", yüzde 49,69 "hayır" oyu çıktı. Batı yanlısı mevcut Cumhurbaşkanı Sandu, Rusya'yı seçimlere müdahale ile suçlarken "suç gruplarının" 300 bin oyu satın almaya çalıştığını iddia etti. Rusya, seçimlere müdahaleyi, Rus yanlısı Shor Partisi de suç işlediği iddialarını reddetti. Kremlin, Moldova'daki seçimlerin özgür olmadığını söyledi.
Moldova'nın Avrupa Birliği'ne katılıma yönelik yaptığı referandumda yüzde 50.17'lik bıçak sırtı bir çoğunluk “evet” oyu verdi. Cumhurbaşkanı Maia Sandu, bugün yaptığı açıklamada, Moldovalıların geleceklerini belirleyecek ilk zorlu mücadeleyi kazandıklarını duyurdu. Eşzamanlı olarak yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Cumhurbaşkanı Maia Sandu, oyların yüzde 42'sini alırken, en büyük rakibi eski başsavcı Alexandr Stoianoglo yüzde 26 oy aldı. Moldova Merkez Seçim Komisyonunun kesin olmayan verilerine göre, yurt dışında yaşayanlar dahil 3 milyonun üzerinde seçmenin bulunduğu ülkede seçime katılım oranı yüzde 51,68 oldu. Buna göre, 3 Kasım'da yapılacak ikinci turda en fazla oy alan Batı yanlısı Sandu ile Rus yanlısı tutumuyla bilinen Moldova Sosyalistler Partisinin adayı Stoyanoglo, cumhurbaşkanı koltuğu için yarışacak.
Avrupa Birliğine dahil olmak için yapılan referandumdan çıkan kesin sonuç, AB entegrasyonunu savunduğu için Sandu'yu ikinci tura girerken daha zayıf bir konuma sokuyor. Moldova uzun bir süreç olan resmi katılım müzakerelerine haziran ayında başladı ve Sandu yönetiminde 2030 yılına kadar katılmayı hedefliyor. Sandu'nun Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınaması nedeniyle Moskova ile ilişkiler kötüleşti. Bugün erken saatlerde Moldova vatandaşlarına seslenen Sandu, “Ulusal çıkarlarımıza düşman yabancı güçlerle birlikte çalışan suç gruplarının 300 bin oyu satın almaya çalıştığına dair açık kanıtlar var" dedi. Bunun “eşi benzeri görülmemiş ölçekte bir sahtekarlık” anlamına geldiğini söyledi. Sandu, “Suç grupları vatandaşlarımızı ve ulusumuzu belirsizlik ve istikrarsızlık içinde tutmak için en utanç verici araçları kullanarak on milyonlarca avro, yalan ve propaganda ile ülkemize saldırdılar” diye ekledi.
Sandu hükümetini “Rus düşmanlığı” ile suçlayan Rusya, seçimlere müdahaleyi reddederken, Rus yanlısı Shor Partisi de suç işlediği iddialarını reddetti. Polis, dolandırıcılık ve 1 milyar dolarlık hırsızlıkta rolü olduğu gerekçesiyle gıyabında hapis cezasına çarptırılan Shor'u, en az 130 bin seçmenden oluşan bir ağa oy vermeleri için para ödemeye çalışmakla suçladı. Shor'un sosyal medyada Moldovalılara başkalarını belli bir şekilde oy kullanmaya ikna etmeleri için para ödemeyi açıkça teklif ettiği ve bunun kazandığı paranın meşru bir kullanımı olduğunu söylediği iddia edildi.
Oylama öncesinde yetkililer dezenformasyon içerdiğini söyledikleri internet kaynaklarını kapattı. Ayrıca Rusya'da Moldovalıları kitlesel ayaklanmalar için eğiten bir programı ortaya çıkardıklarını öne sürdü. Shor'un müttefiklerine karşı ceza davaları da açıldı. Dün geç saatlerde gelen ilk sonuçlara göre, Moldovalıların yaklaşık yüzde 57'si başlangıçta referandumda “hayır” oyu vermiş görünüyordu. Daha fazla oy pusulası sayıldıkça “evet” oyları giderek yükseldi ve bu sabah erken saatlerde “hayır”ı geride bıraktı.
Siyasi analist Valeriu Pasha, “evet” oylarının önde çıkmasının tek nedeninin yurtdışında yaşayan ve büyük ölçüde AB entegrasyonunu destekleyen Moldova diasporasının alışılmadık derecede yüksek katılımı olduğunu söyledi. Pasha, “Düzinelerce (yüzde puanın) satın alınabildiği bu tür seçimlerde, ileriye dönük olarak işimiz çok zor olacak. Ancak dersler çıkarmalı ve bu olguyla mücadele etmeyi öğrenmeliyiz” dedi. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, bugün yaptığı açıklamada Moldova'daki seçimlerin özgür olmadığını ve sonuçların Cumhurbaşkanı Maia Sandu ve Avrupa Birliği lehine “açıklanması zor” bir oy artışı gösterdiğini belirtti.
Avrupa Komisyonu bugün yaptığı açıklamada, Moldova'da hafta sonu yapılan ve çok az bir farkla Avrupa Birliği üyeliğine giden yolun güvence altına alınmasının oylandığı referandumda Rusya'nın “eşi benzeri görülmemiş bir müdahalesine” tanık olunduğunu öne sürdü. Avrupa Birliği'nin yürütme organı sözcüsü Peter Stano, Brüksel'de gazetecilere yaptığı açıklamada, AB servislerinin Moldova'daki referandumu ve başkanlık yarışını çok yakından izlediğini söyledi. Stano, “Bu oylamanın, Moldova Cumhuriyeti'ndeki demokratik süreçleri istikrarsızlaştırmayı amaçlayan Rusya ve vekillerinin benzeri görülmemiş müdahalesi ve gözdağı altında gerçekleştiğini not ettik” dedi.
Oylama, Moldovalı yetkililerin Moskova'nın ülkeyi istikrarsızlaştırmak ve AB yolunu raydan çıkarmak için “hibrid savaş” kampanyasını yoğunlaştırdığı yönündeki iddialarının devam ettiği bir ortamda yapıldı. Stano, gazetecilere yaptığı açıklamada oy satın alma, seçmen taşıma ve dezenformasyon iddialarının Rus müdahalesinin sadece en son biçimleri olduğunu ve Moldova'yı ve AB'ye desteğini baltalama girişimlerinin aylardır devam ettiğini söyledi. Stano, şöyle konuştu: “Elimizde birinci elden bilgiler var ve bunlara dayanarak Moldova'nın bu iki önemli oylama öncesinde Rusya ve vekilleri tarafından gerçekten benzeri görülmemiş bir yıldırma ve dış müdahale ile karşı karşıya olduğunu söyleyebiliriz.”
